St. Anthonius en St. Nicolaasgilde

Het ontstaan tot heden

Net als vele andere gilden was het gilde van Groeningen van oorsprong een Broederschap ter ere van de heilige wiens naam men voerde. Deze broederschappen gingen rond 1400 overal in gilden over en daarom dateren ook de meeste gilden van 1450-1500. Deze gilden waren voornamelijk kerkelijke broederschappen welke als voornaamste geestelijk doel de beoefening der christelijke deugden hadden. De broeders moesten net als nu nog het geval is een christelijk geloof hebben en van onbesproken gedrag zijn.

Omdat deze gilden in deze onveilige tijden vaak de kerken en dorpen moesten beschermen tegen roof en brandstichting werden deze van oorsprong geestelijke broederschappen tenslotte vaak omgevormd tot gewapende schuttersgilden. Deze kerkelijke dorpsgilden kwamen alleen op voor de plaatselijke en dorpsbelangen. Naast de gewapende bescherming van de kerk en haar eigendommen en tevens die van eigen huis en haard, streefden deze gilden ook sociale doeleinden na, zoals hulp verlenen bij plaatselijke rampen zoals pest en watersnood.

Het gilde van Groeningen werd officieel opgericht op 4 april 1494, op de zogehete Ambrosiusdag. Het gilde kende heroprichtingsdata op 14 januari 1685 en in de jaren 1714 en 1716. In het archief van het gilde bevinden zich drie kopieën uit verschillende jaren van een brief waarin over dit gebeuren is geschreven. In deze brief staat de volgende aanhef geschreven: “Alsoo ter ere Godts ende den Heijligen Antonius onse voorouders, In den jaere ons Heere 1494 vermoegens segel ende brieven hebben opgericht een vriendelijcke broederschap ofte gilde”. De teksten van de kopie uit 1686 en 1714 komen met elkaar overeen. In de derde kopie uit het jaar 1716 is alleen de Heilige Sint Nicolaas als patroonheilige toegevoegd. Het is niet geheel duidelijk waarom dit is gedaan. Misschien was deze heilige de patroon van de bidkapel die behoorde bij het kasteel “de Voirt”. Omdat Jonker Jurien van de Voort en Jonker Godewart van de Voort, de bewoners van kasteel “de Voirt”, lid van het gilde waren zou hiermee een verband gelegd kunnen worden. Dhr. Leget uit Nijmegen geeft hiervoor een andere verklaring, hij vertelt namelijk dat de heilige Sint Nicolaas door de paters Augustijnen bijzonder werd vereerd. Frater matteus Arnoldi was tot 1681 pastoor te Vierlingsbeek en daar hij van de orde van de Augustijnen was kan mogelijk ook daardoor de toevoeging van de Heilige Sint Nicolaas als patroon verklaard worden.

Het gilde heeft nog steeds de ronde zilveren “patroonsplaat” (ook wel het juweel genoemd) en de zilveren koningsvogel in haar bezit. De patroonsplaat was oorspronkelijk het onderscheidingsteken van de Broederschap van de heiligen Antonius en Nicolaas te Groeningen. Toen deze broederschap ook de taak van beschutting van kerk en huis (van hèrd en outaar) op zich nam en er daarom schietwedstrijden gehouden werden, voegde men aan deze patroonsplaat de zilveren koningsvogel toe. Omdat de papegaai aan de vorstenhoven de koningsvogel bij uitstek was, werd de vogel bij het gilde ook een papegaai. De patroonsplaat en de koningsvogel (beide uit omstreeks 1642) vormen samen de koningsketen of koningsbreuk, welke wordt gebruikt ter onderscheiding van de gildekoning. Hieraan werden en worden nog steeds de koningsschilden gehangen die elke koning bij zijn koningschap kan schenken.

Wij verwijzen u graag naar onze site http://www.gildegroeningen.nl, waar u alle informatie over ons Gilde kunt vinden.

Secretariaat:

Marjon Hermans-Ermers

Mgr. Geurtsstraat 6

5823 AD Maashees

06-13396427

marjon@gildegroeningen.nl

http://www.gildegroeningen.nl/